"Jednym z warunków jakie w czasie starań o oddzielenie stawiano władzom wsi było posiadanie odpowiedniego domu gdzie mógłby zamieszkać duszpasterz. Uchwałą Rady gminnej z 13 IX 1895 r. przeznaczono na mieszkanie dla przyszłego duszpasterza drewniany budynek w którym wcześniej mieściła się szkoła¹. Według relacji ks. Twardowskiego proboszcza z Rabki była to zwykła wiejska chałupa ani wewnątrz ani zewnątrz nie bielona, składająca się z trzech pomieszczeń, bez żadnego zaplecza gospodarskiego². Do zamieszkania nadawała się dopiero po gruntownym remoncie, w czasie którego przerobiono dwa pomieszczenia: jedno na kuchnię, a drugie na spiżarkę. W tak przygotowanym budynku mieszkali od 1896 r. pierwsi duszpasterze w Skomielnej Białej - księża: Jan Pabian, Aleksander Kromer, Franciszek Baniewski, Wawrzyniec Smółka. W czasie misji, które odbywały się w 1902 r. jeden z księży misjonarzy napisał: „plebania niewielka, lecz na jednego księdza w sam raz dostateczna i schludna” ³.
        Z biegiem lat budynek coraz bardziej podupadał, skoro dziekan makowski w swoim sprawozdaniu z wizytacji parafii w 1908 r napisał, że „budynki plebanii więcej niż skromne, liche są i potrzebują naprawy” ⁴. Budynek mimo remontów, bardzo szybko ulegał ponownemu niszczeniu. Tak było na przykład w roku 1920, kiedy to „dom ks. ekspozyta został gruntownie odrestaurowany i gustownie w stylu góralskim odnowiony i gontami pokryty” ⁵. A już cztery lata później grzyb zajął większą część plebanii, przeciekał dach, zgniły sufity tak że budynek praktycznie nadawał się do rozbiórki⁶.
        Staraniami o budowę nowej plebanii zajął się tuż po swoim przybyciu do Skomielnej Białej ks. Michał Sitarz w 1927 r. Na dzień 13 III 1927 roku zwołał on posiedzenie Komitetu Parafialnego w celu budowy nowej plebanii i budynków gospodarczych⁷. Członkowie Komitetu Kościelnego wnieśli następnie prośbę do Zwierzchności Rady gminnej w Skomielnej Białej o uchwalenie sprzedaży 5 morgów lasu gminnego w Słonem w celu uzyskania wymaganego funduszu. Rada gminy powzięła taką uchwałę tydzień później na posiedzeniu w dniu 20 III 1927 r. Drzewostan sprzedano na licytacji która odbyła się 8 IX 1927 r.⁸ w Skomielnej Białej za sumę 56 tys. złotych⁹. Przygotowanie planów zlecono inż. Michałowi Paczyńskiemu, a kosztorys wraz z obliczeniami statystycznymi inż. Franciszkowi Mączyńskiemu z Krakowa. Następnie w dniu 17 IX 1927 roku plany te zostały przez ks. Michała Sitarza przesłane do zatwierdzenia w Kurii Krakowskiej¹⁰. Po ich przyjęciu w całości i zatwierdzeniu w dniu 23 IX 1927 r. przystąpiono bezzwłocznie do budowy. Pracami zajęła się firma budowlana Władysława Sordyla i Józefa Jormera z Andrychowa, która to firma wygrała przetarg na budowę i z którą w dniu 9 IX 1927 r. podpisano kontrakt. Budowa trwała w dwóch etapach: pierwszy trwał od 31 IX do 10 XI 1927 r. kiedy to oddano budynek w stanie surowym, drugi od 15 IV do 30 IX 1928 r. kiedy to dokończono wnętrza nowej plebanii. Całkowity koszt zamknął się w sumie 39 tyś. 597, 93 zł.
Plebania była gotowa do zamieszkania w dniu 15 X 1927 roku¹¹.

Było to jak na tamte czasy bardzo wygodne mieszkanie dla księdza pracującego w parafii. Jednopiętrowy dom murowany z cegły i kryty dachówką obejmował na parterze cztery pomieszczenia: kancelarię, kuchnię i dwa pokoje oraz niewielką spiżarkę. Na pierwsze piętro prowadziła klatka schodowa i znajdowały się tam podobnie jak na parterze cztery pokoje oraz łazienka wraz z urządzeniem wodociągowym (woda była pompowana ze studni do zbiornika znajdującego się na strychu). Ponadto duża liczba pomieszczeń w części piwnicy pozwalała no dogodne przechowywanie i składowanie płodów ziemi¹².
        Dziekan makowski ks. Górkiewicz w czasie wizytacji w 1936 r. stwierdził, że była to najbardziej okazała plebania w dekanacie i najlepiej przystosowana do pracy parafialnej¹³. Obok plebanii wspomniana wcześniej firma z Andrychowa wybudowała także nowe zabudowania gospodarskie za łączną kwotę 12 tys. 664,87 zł. Wymurowano więc nową stajnię, drewutnię, wozownię, kucę na ściółkę¹⁴. Wszystkie te budynki gospodarcze były kryte wypalaną dachówką. Niestety służyły one gospodarstwu tylko przez parę lat i podzieliły los prawie setki innych gospodarstw skomielniańskich i zostały spalone przez wkraczające do Polski dywizje wojsk niemieckich 3 IX 1939 roku¹⁵".

--------------------------------------

¹ AKMK, APA 290, Protokół z posiedzenia jawnego Rady Gminnej w Skomielnej Białej w dniu 13 IX 1895 r. /odpis/
² AKMK, APA 290, Ks. Stanisław Twardowski - Do Urzędu Dziekańskiego Dekanatu Makowskiego (pismo z dnia 10 XII 1887 r. /L.262/1887/).
³ Ks, J. Sokołowicz, Kronika, [w:] Roczniki Obydwu Zgromadzeń św. Wincentego a Paulo, Rok 9 (1903), nr 1, s. 76-78.
⁴ AKMK, Akta Wizytacji Dziekańskich, Rok 1908, Sprawozdanie z wizytacji dziekańskiej dekanatu makowskiego.
⁵ AKMK, Akta Wizytacji Dziekańskich, Rok 1920, Sprawozdanie z wizytacji dziekańskiej dekanatu makowskiego w dniu 18 XII 1920 r.
⁶ APSB, Księga Komitetu Kościelnego, Protokól z posiedzenia w dniu 29 VI 1924 r.
⁷ APSB, Kronika parafii, Rok 1927.
⁸ APSB, Księga Uchwał, Protokół z posiedzenia w dniu 20 III 1927 r.
⁹ APSB, Kronika parafi, Rok 1927.
¹⁰ APSB, Księga Komitetu Kościelnego, Protokoły z posiedzeń w dniach 20 III i 17 VII 1927 r., oraz Ks. M. Sitarz - Do Najprzewielebniejszego Ks. Metropolitalnego Konsystorza w Krakowie (pismo z dnia 17 IX 1927 r.).
¹¹ APSB, Kronika parafii, Rok 1928, oraz T: Dokumenty różne od 1925 r., Kosztorys na wybudowanie plebanii jednopiętrowej w Skomielnej Białej.
¹² APSB, Księga Inwentarz Kościelny, Inwentarz z 1937 r.
¹³ AKMK, Akta Wizytacji Dziekańskich, Sprawozdanie z wizytacji dziekańskiej w dniu 15 IX 1936 r.
¹⁴ APSB, T: Dokumenty różne od 1925 r., Kosztorys na wybudowanie budynków gospodarczych przy plebanii w Skomielnej Białej.
¹⁵ APSB, Księga Inwentarz Kościelny, Inwentarz z roku 1937, oraz Kronika parafii, Rok 1939.

Powyższy tekst to fragment pracy dypl. “Dzieje Parafii św. Sebastiana w Skomielnej Białej do roku 1975” ks. mgr Józefa Urbańczyka, udostępnionej na potrzeby strony "Powrót do korzeni".   (tedd55 - marzec 2005).

POWRÓT DO GÓRY