Pielgrzymki do sanktuariów maryjnych
W życiu religijnym mieszkańców Skomielnej Białej pielgrzymki pojawiają się jeszcze przed datą powstania parafii. O pierwszej zorganizowanej pielgrzymce dowiadujemy się bowiem w roku 1869. Na odpust Nawiedzenia Najśw. Maryi Panny obchodzony w sanktuarium na Jasnej Górze w Częstochowie w dniu 2 VII 1869 roku wyjechało siedemnastu mieszkańców wioski. Byli to: Wiktoria Bal, Anna Śmiałek, Jan Handzel, Regina Słońska, Maria Bal, Zofia Bal, Anna Gacek, Magdalena Biedroń, Julianna Spurna, Anna Słowiak, Barbara Łopata, Regina Łasek, Regina Wacławik, Katarzyna Kluska, Jan Łopata, Wojciech Łasek, Marek Adamiec1. Od daty powstania parafii najpopularniejszymi miejscami pielgrzymkowymi były - oczywiście Jasna Góra i Kalwaria Zebrzydowska. O ile przed wojną częściej pielgrzymowano do Częstochowy, o tyle po wojnie na pierwsze miejsce wysunęła się Kalwaria Zebrzydowska ze swoimi dróżkami.
O pierwszej pielgrzymce zorganizowanej przez miejscowego duszpasterza dowiadujemy się w roku 1921. Tegoż roku w dniach od 11 do 16 lipca odbyła się pielgrzymka do Częstochowy zorganizowana przez ks. Franciszka Baniewskiego. Rozpoczęła się ona w kościele parafialnym a uwieńczona została Mszą św. przed cudownym obrazem Czarnej Madonny, którą dla 67 pątników odprawił ks. proboszcz. Dzięki jego staraniom pielgrzymka mogła dojść do skutku, oraz za jego straniem wszyscy byli do spowiedzi i komunii św.2. Od tej pory prawie każdego roku odbywały się pielgrzymki do Częstochowy. Szczególnie prężnie na tym polu działał ks. Michał Sitarz, który organizował trzydniowe pielgrzymki koleją z Chabówki do Częstochowy. Zazwyczaj pielgrzymka rozpoczynała się w kościele parafialnym mszą świętą wcześnie rano (nawet o 3.00). Po mszy św. i błogosławieństwie na drogę udzielanym przez księdza proboszcza pątnicy ruszali pieszo na stację kolejową w Chabówce. W drodze pielgrzymom towarzyszyła orkiestra strażacka, śpiewano pieśni i modlono się. W roku 1935 w takiej pielgrzymce wzięło udział 149 osób, a w kolejnych latach pielgrzymowały całe bractwa, czy członkowie Akcji Katolickiej. Na pewno w takich pielgrzymkach wzięłoby udział więcej ludzi, ale problemem był wysoki koszt pielgrzymki wahający się w granicach 6 zł i 35 gr.3
Okres II wojny światowej zahamował zupełnie tę formę duszpasterstwa . Władze niemieckie zakazały bowiem całkowicie ruchu pielgrzymkowego. Dlatego nie dziwi fakt, że po wojnie jeszcze z większym entuzjazmem powrócono do pielgrzymek.
Po wojnie oprócz Częstochowy pielgrzymowano jeszcze do Kalwarii Zebrzydowskiej. Inicjatywa tych pielgrzymek wyszła od ks. Władysława Bodzka i członków Ochotniczej Straży Pożarnej. Zapisy na pielgrzymkę prowadzili Jan Filas z Karczmiska, Sebastian Gacek ze Śmietanowej, Franciszek Macioł na Handzlowej, Józef Skawski u Żura i kościelny Andrzej Gacek4. Pielgrzymka odbywała się koleją z Chabówki na odpust z okazji Narodzenia Najśw. Maryi Panny, który obchodzono 8 IX każdego roku. Podobnie jak przed wojną pielgrzymi gromadzili się najpierw bardzo wcześnie rano na Mszę św. w kościele parafialnym, po czym ruszali pieszo na stację kolejową w Chabówce. W czasie tej drogi pątnikom towarzyszyła orkiestra strażacka, która pomagała w śpiewie pieśni maryjnych. Przeważnie pielgrzymka trwała dwa, lub trzy dni, choć były i takie lata, że trwała aż cztery dni (1948). Pielgrzymi modlili się chodząc w jeden dzień dróżkami Pana Jezusa, a następny dróżkami Matki Bożej, by wreszcie wziąć udział w Odpuście. Przez parę lat właśnie orkiestra ze Skomielnej Białej grała na sumie odpustowej5. W tym samym czasie staraniem księcia metropolity Adama Stefana Sapiehy zaczęto organizować do Kalwarii pielgrzymki poszczególnych stanów i zawodów. Przyjął się taki porządek, że w maju była organizowana pielgrzymka kobiet i młodzieży żeńskiej, zaś we wrześniu pielgrzymowali mężczyźni i młodzież męska.6
Pielgrzymowano także dalej na Jasną Górę do Częstochowy. W październiku 1948 w dniach od 24 do 28 ks. Władysław Bodzek zorganizował taką właśnie pielgrzymkę, w której wzięło udział ponad 100 pątników. Pielgrzymi jechali najpierw koleją do Krakowa, później do Częstochowy. W drodze powrotnej zatrzymali się także w Oświęcimiu, gdzie zwiedzali były obóz koncentracyjny, zaś w Krakowie, byli w teatrze im. Juliana Słowackiego. Najprawdopodobniej te punkty pielgrzymki były po to, by nie afiszować się przed władzami, oficjalnym celem wyjazdu. Władze bowiem patrzyły coraz bardziej niechętnie na rozwijający się ruch pielgrzymkowy.7 Szczególnie ostro zareagowały władze w roku 1952.
W dniu 27 VIII 1952 roku miał być odczytany we wszystkich kościołach diecezji krakowskiej list ks. kard. Adama Sapiehy zachęcający do udziału w pielgrzymce mężczyzn do Kalwarii na dzień 8 IX. Jednak w sobotę 26 VIII pomiędzy godz. 20.00 a 21.00 na plebanię przybyli dwaj członkowie prezydium Powiatowej Rady Narodowej z Myślenic i stanowczo zabronili odczytywania listu ks. kardynała w sprawie pielgrzymki, jak również zabronili organizowania takowej na terenie parafii w Skomielnej Białej. Powoływali się przy tym na dekret 23 XI 1949 roku, który zakazywał bez zgody władz pielgrzymek zbiorowych i procesji po drogach publicznych. Ks. Władysław Bodzek uległ naciskom, ale na wszystkich mszach niedzielnych 27 VIII przedstawił w szczegółach to zdarzenie parafianom, a w kolejną niedzielę (3 IX), oznajmił, że „z uwagi na brak pozwolenia, przewidziana na 10 IX pielgrzymka na Kalwarię nie odbędzie się” 8. Kolejne pielgrzymki według źródeł parafialnych organizowane były dopiero po roku 1956. Pielgrzymowano dalej do tych samych miejsc (Kalwaria i Częstochowa) jak również z wolna zaczęły pojawiać się pielgrzymki do innych sanktuariów.
W dniach od 15 do 19 lipca 1957 r. odbyła się po raz pierwszy autokarowa pielgrzymka do innych sanktuariów. Trasa tej pielgrzymki obejmowała następujące miejscowości i sanktuaria: Ojców, Czerna, Katowice, Piekary Śląskie, Częstochowa, Góra św. Anny, oraz Jędrzejów. Pątniczy szlak rozpoczynał się i kończył jak zwykle we własnym kościele Mszą św.9 Pielgrzymowano także do Ludźmierza w dniu 15 VIII 1963 r na koronację cudownej figury Matki Bożej, oraz na koronację obrazu Matki Bożej w Myślenicach w dniu 17 VIII 1969 r.10 Ponadto organizowano jeszcze pielgrzymki szczególnie chorych i starszych wiekiem i emerytów do Makowa Podhalańskiego11. Od momentu wznowienia pielgrzymek w 1957 roku ta forma duszpasterstwa zdobywa sobie coraz większa popularność. Nie było bowiem ani jednego roku w którym nie odbyto by przynajmniej jednej pielgrzymki, bądź do Częstochowy, bądź do Kalwarii. Wskazuje to na to, że pielgrzymki wcale się nie przeżyły, lecz są nadal ważnym elementem duszpasterstwa parafialnego."
-----------------------------------------------------------------
1 APSB, Księga Uchwał, Zbiór pism luźnych - Pismo do CK Starostwa w Myślenicach z dnia 18 IV 1869 r.
2 APSB, Kronika, 1921o.Rk
3 APSB, Ogł. t. 1, z dnia 23 IX 1933, Ogł. t. 2, z dnia 15 IX 1935, 26 IX 1936, 12 IX 1937.
4 APSB, Ogł. t. 4, z dnia 4 VIII 1946 r.
5 APSB, Ogł. t. 4, z d 27 niaVIII 1948, 1 IX 1959.
6 APSB, Ogł. t. 4, z dnia 27 V 1948, 27 VIII 1948.
7 APSB, Ogł. t. 4, z dnia 17 X 1948, 10 X 1948.
8 APSB, Ogł. t. 4, z dnia 27 VIII 1952, 3 IX 1952 r, oraz ks. B. Kumor, Historia Kościoła, cz. 8, s. 480.
9 APSB, Ogł. t. 5, z dnia 12 VII 1957 r.
10 APSB, Ogł. t. 6, z dnia 7 VIII 1963, 10 VIII 1969 r.
11 APSB, Ogł. t. 6, z dnia 15 VI 1969, 19 VI 1970 r.
Powyższy tekst to fragment pracy dypl. “Dzieje Parafii św. Sebastiana w Skomielnej Białej do roku 1975” ks. mgr Józefa Urbańczyka, udostępnionej na potrzeby strony "Powrót do korzeni". (tedd55 - luty 2005).